Blog

लहान उद्योग वाढीसाठी काय असाव्या व्यूहरचना?-विजय वानखेडे यांचा लेख वाचा


प्रत्येक व्यवसायात व्यावसायिक हा एक योजना बनवून उतरलेला असतो, तो व्यवसाय करण्यामागे त्याचा एक उद्देश (Vision) असतो.  त्याने व्यवसायाच्या संदर्भात एक योजना बनविलेली असते, भांडवल (Money ), संसाधने (Resources), कौशल्य (Skills), कृती करण्याचे प्रावीण्य, (Implementation expertise) या सर्वांना एकत्रित करून, कमीत कमी गुंतवणूकीत  आणि खर्चात जास्तीत जास्त फायदा कसा मिळेल हे त्याच्या व्यवसायाचे उद्दिष्ट असते.

व्यवसायासाठी व्यूहरचना / योजना (Business Strategy)

भविष्यात काय घडणार आहे हे कुणालाही माहित नसते परंतू  कोणत्या समस्या येऊ शकतील, काय केल्याने पुढील काही वर्षात आपण व्यवसायाचे निश्चित उद्दिष्ट्य गाठू याबाबत रणनीती करावीच लागते, आपण परिस्थितीचे अवलोकन करून बऱ्याच गोष्टींचे आकलन करू शकतो. मोठा दृष्टिक्षेप म्हणजेच  'बर्ड्स आय व्हू' असेल तर रणनीतीत सफलता प्राप्त होते.

कोणत्याही व्यवसायात  व्यवसायीकाला सफलता प्राप्त करायची असेल तर त्याला अल्प तसेच  दिर्घ कालावधींसाठी योजना बनवल्या जातात.

ठरविलेले रणनीतीक उद्दिष्ट साध्य करायचे असेल तर कालावधी ठरविला जातो उदा. एक वर्ष, दोन वर्ष,पाच वर्ष  किंवा अधिक दीर्घ  मुदतीची ‘योजना’बनवून, त्या योजनेचे रूपांतर छोट्या छोट्या सहज संपादन करता येईल अश्या योजेत केले जाते व टप्प्या टप्प्याने आपले दीर्घकालीन ध्येय साध्य केले जाते. त्यासाठी विशेषतः वेळापत्रकही बनविले जाऊ शकते.

बऱ्याचदा रणनीतीक योजने अंतर्गत अनेक लक्ष ठरविलेले असतात, ते लक्ष प्राप्त करण्यासाठी तोट्यात जाणारा व्यवसाय सुद्धा वर्षानुवर्षे चालवला जातो, हा कृती व्यूहरचनेचाच भाग असतो. उदाहरणार्थ जेव्हा रिलायन्स जिओ या मोबाइल कंपनीने डिसेम्बर २०१५ मध्ये  मार्केट मध्ये प्रवेश केला, त्यात अनलिमिटेड व्हॉइस कॉल,, अनलिमिटेड हायस्पीड ४ जी डेटा, अनलिमिटेड एसएमएस सहा महिन्यांसाठी सर्व्ह जिओ सिम धारकांना मोफत दिल्या होत्या. हा भाग दीर्घकालीन रणनीतीचा होता. आजच्या घडीला असे म्हणता येईल कि, रिलायन्स जीओची रणनीती १०० % यशस्वी झाली असून ती भारतातील क्रमांक एकची कंपनी केवळ आणि केवळ  यशस्वी व्यूहरचनेमुळेच झाली आहे .

कोणतीही व्यवसाय रणनीती यशस्वी होण्यासाठी  ठरलेल्या नियोजनानुसार क्रमाने कृतीं करणे, वेळोवेळी प्राप्त उद्देश्य (Vision ) त्याची गुणवत्ता समीक्षा करणे, वेळापत्रक इत्यादीची समीक्षा करणे, कमी असलेल्या संसाधनांचा बंदोबस्त करणे, कमी पडणारे कौशल्य आणणे, आणि गरजेनुसार योजनेत बदल इत्यादी कामे काळजीपूर्वक करणे आवश्यक असतात. वेळोवेळी समीक्षा नाही केली तर मात्र तुम्हाला रणनीतीनुसार परिणाम आपल्या हाती लागू शकणार नाही.

बऱ्याचदा उद्योजक त्या त्यावेळच्या परिस्थितीनुसार नवनवीन व्यवसायात बदल करत असतात.ते  तात्पुरते बदल असतात , तात्पुरत्या योजना  दीर्घ कालावधीसाठीच्या योजनांना विस्कळीत करणार नाही याची काळजी मात्र उद्योजक अथवा व्यावसायिकाला घ्यावी लागते. काही वेळी घटना जसे बिल्डिंगला आग लागणे, मार्केट कोसळणे, चोरी होणे अशा घटना घडतात प्रदीर्घ कालावधीसाठी बनविलेल्या योजनेत दुर्लक्ष केल्याने यातील अश्या घटना घडतात त्यामुळे रणनीतीचे उपयोजन हे नेहमी फोकस्ड राहूनच करावे लागते.

लहान उद्योग वाढीसाठी काय असाव्या व्यूहरचना? (Business Strategy)

बाजारात यशस्वी प्रवेश करणे

बाजारपेठेत यशस्वी प्रवेश करणे ही प्रत्येक व्यवसायिकाची प्रथम रणनीती असते. जर व्यावसायिकाचे उत्पादन बाजारात अगदी अनोखे अथवा नवीन असेल आणि  बाजारात ते कुणीही या पूर्वी आणले नसेल, अश्यावेळी अशी परिस्थिती व्यावसायिकांसाठी उत्तमच असते. परंतू प्रस्थापित बाजारात सारखे उत्पादन घेऊन प्रवेश करणे यासाठी यशस्वी रणनीती आवश्यक असते. सध्याची बाजारातील सारखी उत्पादने, सेवा, सध्याचा बाजार लक्षात घ्यावा लागतो. लहान व्यावसायिक आपली उत्पादने अथवा सेवा ज्या बाजारपेठेत आगोदरच उपस्थित आहेत , त्याच बाजारपेठेत आपला वाटा वाढवण्याच्या उद्देशाने मार्केट मध्ये करतांना छोटा व्यावसायिक एका रणनीतीनुसार स्पर्धात्मक मार्ग स्वीकारतो. लहान उद्योजक अश्यावेळी उद्योगातील प्रतिस्पर्ध्यांचा  सामना करतो आणि मार्केटमधील वाटा वाढविण्यासाठी विविध योजना तसेच व्यूहरचना राबवितो. त्यातील काही रणनीती जशी, आपल्या उत्पादनाची किंमत इतर उत्पादनांच्या तुलनेने कमी करणे, जसे वॉलमार्टने बाजारात प्रवेश केला तेव्हा वॉल्टन यांनी आपल्या ऑनलाइन बाजारातील प्रतिस्पर्धीना शह देण्यासाठी आपल्या साईटवरील सर्व उत्पादनांच्या किमती कमी ठेवल्या. स्पेशल ऑफर्स, स्पेशल प्रमोशनल इव्हेंट्स, सेल डिस्काऊंट्स, बाय बँक स्कीम, मनीबॅक स्कीम या व्दारे आपण आपल्या उत्पादनाचे प्रमोशन करू शकतो. लहान व्यावसायिकांना बाजारात सुखरूप प्रवेश करण्याचा एक मार्ग आहे.  अधिक डिस्ट्रिब्युटर्स, रिटेलर,डीलर्स, मार्केटिंग पार्टनरशिप अश्या माध्यमातून जास्तीत जास्त ग्राहकांपर्यंत पोहचणे आणि आपल्या विक्रीचा दृष्टिक्षेप वाढविणे हा हि एक मार्ग यशस्वी प्रवेशाचा आहे. आपल्या प्रॉडक्ट मध्ये इतरांच्या तुलनेत सुधार घडवणे, न्यू इम्प्रुव्हड प्रॉडक्ट म्हणून बाजारात आणणे हा हि एक मार्ग आहे.  त्याच बरोबर आपल्या स्पर्धेत असलेल्या प्रस्थापित प्रतिस्पर्ध्यांच्या ग्राहक शून्य करणे जसे डिस्ट्रिब्युटर्स, रिटेलर,डीलर्स, मार्केटिंग पार्टनर यांना अधिक माजींन देऊन आपले प्रॉडक्ट विकण्यास भाग पडणे हा हि एक नवीन बाजारात यशस्वी प्रवेश करण्याचा मार्ग आहे.     

बाजाराचा विस्तार करणे

बाजाराच्या आकारात कोणताही बदल न करताही आपल्या व्यवसायात विकास केला जाऊ शकतो, बाजारात यशस्वी पदार्पण करण्याच्या रणनीतीतून आपणास हे लक्षात आले आहे तरीसुद्धा व्यवसाय हा  विस्तारीकरणाव्दारेही आपला व्यवसाय वाढविला जावू शकतो. बऱ्याचदा असे होते की, बाजारात उत्पादने लॉन्च केल्यानंतर त्याच्या उपयोगानंतर नवीन वापरासाठी ते उत्पादन प्रकट होते, संकुचित वापराऐवजी त्याचे विस्तारित स्वरूप आणि विस्तारित बाजार उत्पादकास लक्षात येतो अश्यावेळी त्या उत्पादनाचे पुनर्मूल्यांकन करून त्याच्या सध्याच्या बाजाराच्या पलीकडे विस्तार घडविला जातो. त्यामुळे उत्पादनाच्या रणनीतीचा पुन्हा विचार करावा लागतो. बऱ्याचदा यातून मोठी बाजारपेठ हात लागण्याची शक्यता असते. उदाहरणार्थ, आरोग्य आणि निरोगीपणाच्या उद्देशाने सुरुवातीस तयार केलेले उत्पादन नंतर जर त्वचेची देखभाल करणारे उत्पादन म्हणूनही  प्रभावी असल्याचे आढळले तर याचा अर्थ असा होईल की, उत्पादकाचे उत्पादक यापुढे केवळ आरोग्य-जागरूक बाजारापुरते मर्यादीत नाही तर ते सौंदर्य उत्पादनांसाठी असलेल्या नवीन बाजारपेठेत देखील चालू शकेल.

बऱ्याचदा अस्तित्वात असलेल्या प्रदेशापेक्षा, व्यवसायाचा नवीन राज्य, नवीन प्रदेश,नवीन देश किंवा खंड अशा नवीन भौगोलिक बाजारात विस्तार केला जातो, या वाढीच्या व्यवसायाच्या मागणीवर, नफ्यावर मोठा परिणाम होतो.  फ्रँचायझी मॉडेलचा अवलंब करणे, ऑनलाईन मार्केट विस्तारणे इत्यादी गोष्टी विस्तारीकरणात केल्या जातात  उदा. वॉलमार्ट यूकेचा ब्रँड असूनही जगभरातील 60 पेक्षा जास्त देशांमध्ये बाजारात प्रवेश करण्यात यश आले आहे, व्यवसाय वृद्धीसाठी अश्या व्यूहरचनेचा विचार करावा लागतो. 

उत्पादन विक्रीसाठी अन्य पर्याय वापरणे

भारतातील ग्राहकांची ऑनलाइन व्यवहार करण्याची मानसिकता मोठय़ा प्रमाणावर वाढत आहे. अर्थतज्ज्ञांच्या अंदाजानुसार, भारतातील ई-कॉमर्स व्यवहारांमधील वाढ प्रचंड आहे. आर्थिक मंदी असतानाही ही वाढ मोठ्या प्रमाणात झाली आहे. ‘क्रिसिल’ या अर्थविषयक नामवंत संस्थेच्या मते, पुढील तीन वर्षांत देशातील ई-कॉमर्स व्यवहार ८० ते ९०% गतीने वाढण्याची शक्यता आहे. ई-कॉमर्स हे जलद गतीने वाढणारे आणि विकसित होणारे नवे क्षेत्र असून या क्षेत्रात उद्योजकांना उत्पादनाच्या विक्रीसाठी मोठय़ा प्रमाणावर संधी निर्माण होत आहेत. इंटरनेटमुळे  ग्राहकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी आणि त्यांची उत्पादने विक्रीसाठी पर्याय खुले आहेत. लहान व्यवसाय आणि उद्योजकांसाठी हे फारच फायदेशीर ठरले आहे, कारण त्यांना एक व्यासपीठ उपलब्ध करुन देण्यात आले आहे जेथे त्यांना अधिक स्थापित ब्रॅण्ड्स विरूद्ध स्पर्धा करण्याची संधी यामुळे मिळाली आहे .आपल्या व्यवसायाच्या वाढीसाठी उत्पादन विक्रीच्या नवीन पर्यायांची रणनीती प्रत्येक व्यावसायिकाने आखली पाहिजे, त्यात उत्पादनाची कस्टमर, पार्टनर्सच्या वेबसाइटवरून अथवा अमेझॉन, फ्लिपकार्ट , वॉलमार्ट सारख्या वेबसाईटहून ऑनलाईन विक्री करणे पर्यायांचा विचार केलेला असावा. सब्स्क्रिपशन, मेंबरशिप देऊन अथवा मोबाईल अप्लिकेशनचा वापर करून उत्पादन विक्री करता येवू शकते.

उत्पादन विस्ताराची रणनीती

जर आपल्या उत्पादनाला नवीन बाजारपेठ नाही असे लक्षात आल्यावर उत्पादकाने नवीन उत्पादन  विद्यमान बाजारपेठेत दाखल केले तर नवीन उत्पादनाला मोठा बाजार कदाचित मिळू शकतो. बहुतेक वेगाने बदलणाऱ्या तंत्रज्ञान विकास उद्योगांमध्ये असे धोरण स्वीकारले जात आहे. उदाहरणार्थ ईलेक्ट्रॉनिक्स किंवा मोबाइल उद्योग यात तंत्रज्ञानामध्ये होणारे बदल आणि सुधारणा लक्षात ठेवून मोबाइल फोनचे नवनवीन उत्पादने, अद्ययावत मॉडेल्स बाजारात आणले जातात. आपल्या प्रॉडक्टची लाईन म्हणजे विविधता वाढवणे, नवीन उत्पादने विकसित करून बाजारात उपलब्ध करणे , विद्यमान उत्पादनांमध्ये नवनवीन वैशिष्ट्ये जोडणे,  जुन्या अप्रचलित उत्पादनांची वैशिष्ट्ये अद्ययावत करणे इत्यादी  बाजारात होणाऱ्या नवीन बदलाला सामोरे जाण्यासाठी उत्पादकाला सक्षम होण्यासाठी हे बदल करण्यासाठी आधीच तयार असावे लागते . उत्पादन विस्तारवाढीसाठी लहान व्यावसायिक या प्रकारची रणनीती अंमलात आणू  शकतात. 

विविधीकरण

लहान व्यवसायीकांकडून देखील विविधीकरणाची रणनीती व्यवसायासाठी वापरली जाते, विविधीकरणाव्दारे नवीन प्रॉडक्ट,नवीन बाजारात उतरवले जाते. ही  एक मोट्ठी जोखीम मोठ्ठा परतावा रणनीती असते. विविधतेच्या धोरणात सातत्याने गुंतवणूक करणेही गरजेचे असते. विविधतेसाठी वेळ, पैसा, मनुष्यबळ या सारख्या संसाधनांची गरज असते. नवीन उत्पादनासंदर्भात  नवीन बाजारपेठेमध्ये नवीन  विपणन संशोधनही करावे लागते. विविधीकरणाच्या रणनीतीमुळे व्यवसायात नफा-तोट्याचा समतोल साधला जाऊ शकतो.

विलीनीकरण आणि अधिग्रहण

टेकओव्हर करणे, मर्जर करणे म्हणजे एका कंपनीची दुसऱ्या कंपनीकडून खरेदी होणे, अधिग्रहण करणे ही व्यापार विस्तारीकरणाची मोठी आणि महत्वाची रणनीती आहे. लहान उद्योग आपल्या व्यवसायाचे विस्तारीकरण करण्यासाठी हे धोरण स्वीकारू शकते यात जरीही मोठा धोका असला तरीही चांगल्या रणनीतीने केलेल्या अधिग्रहण अथवा विलीनीकरणात मोठा फायदा लहान कंपनी व्यवसायाला मिळू शकतो. अधिग्रहण अथवा विलीनीकरणामुळे लहान व्यावसायिक अथवा उद्योगाला मोठा मार्केट शेअर मोठा रेव्हेन्यू मिळू लागतो. अधिग्रहण अथवा विलीनीकरणामुळे लहान व्यवसायाला बाजारात आपली ओळख निर्माण करण्याची संधी प्राप्त होते. अधिग्रहणामुळे भौगोलिक, राजकीय मर्यादा सोडून अगदी जागतिक पातळीवरही व्यापार करण्याची संधी लहान उत्पादक व्यावसायिकाला प्राप्त होते.  

मार्केटचे विभाजन करणे

लहान उद्योजकांनी निर्माण केलेली वस्तू अथवा सेवा जेव्हा मोठ्या उद्योग समूहाने निर्माण केलेल्या वस्तू सेवेशी स्पर्धा करू लागतात त्यावेळी मोठा उद्योग लहान उद्योगाला गिळंकृत करू पाहतो. लहान उद्योजकाकडे  प्रत्यक्ष स्पर्धा करण्

Written By-

Vijay Wankhede 

Contact us on 8530485999 for Business consultancy and Business enquiries



RECENT BLOG

Greatest investment and training module in North Maharashtra!

OVERVIEW AND IMPORTANCE OF ENTREPRENEURSHIP

SUCCESS PILLARS OF SOCIAL MEDIA MARKETING!

REAL ESTATE AND DIGITAL MARKETING!

Importance of Digital Marketing for Restaurants

OVERVIEW OF WEBSITE!

Vijay Wankhede brings the Biggest investment to the Wine and Champagne Industry in Nashik!

गोदरेज....

कथा सॅमसंगची (Samsung)

मा.पंतप्रधान श्री. नरेंद्र मोदींनी नियुक्त केलेल्या एका डीआरडीओ मधील वैज्ञानिकाची कथा

घाेड्याचा व्यापार करुन कमवले ८ अब्ज डाॅलर. सायरस पुनावाल याचा यशाचा प्रवास वाचा विजय वानखेडे याचा ले

सुधा मूर्ती एक आदर्श व्यक्तिमत्व...

व्यवसाय वाढी साठी बिनव्याजी पैसे कसे ऊभे कराल जानुन ध्या महत्वाच्या १४ टीप्स

अर्थात #रिलायन्सची हक्कभागविक्री

उत्पादनाच्या विक्रीसाठी मार्केटिंग करतांना या गोष्टीलक्षात घ्या. विजय वानखेडे यांचा हा लेख वाचा.

784 Comments

Toilype

Tadalafil Online Sicuro https://agenericcialise.com/ - Cialis Viagra Ordonnancecialis Cialis Buy Levitra Overnight Shipping

?»?cialis

Kamagra En Gel onerrouggecy https://acialisd.com/# - Cialis noinueview Kamagra Besancon 100mg paydaY buy cialis online canadian pharmacy Pronnemion Achat Viagra En Inde

best site to buy cialis online

Cialis Montreal squidssimunk https://cialisse.com/ - coupons for cialis 20 mg uncercoker Lavitra Purchase Online adomia Cialis abulteveal Pharmacy4you

denamelay

http://gcialisk.com/ - generic cialis for sale

Dfyfap

order provigil - modafinil buy modafinil 200mg

Vqipai

buy amoxil online - amoxicilin usa amoxicilin without prescription

Uipgeq

valif 20mg generic vardenafil - vardenafil 10 mg cheap generic vardenafil

Dxpmsc

stromectol price - ivermectin oral

Nalqwv

accutane medicine - accutane how to get where can i get accutane uk

Ycuoti

viagra sildenafil 100mg - ed pills that work generic viagra price in india

Oodjbf

ivermectin tablets - stromectol 6mg ivermectin for humans

Yrryzn

prednisone from india - fastpredsone.com drug prices prednisone

Ozzbej

provigil 100 mg - provigil generic buy modafinil online

Vksfgh

cheapest sildenafil 100 mg online - Buy cheap viagra online buy viagra with mastercard

Wujebi

generic tadalafil usa pharmacy - Cialis fast delivery cialis online canadian pharmacy

ElonoGymn

http://buystromectolon.com/ - ivermectine msd

Propecia

will cialis help premature

Cialis

Ou Acheter Du Cialis Sur Le Net

Hldnkz

prednisone tabs 20 mg - price of deltasone prednisone 20 mg brand name

Hroxuy

furosemide tab 20mg cost - clomid online furosemide prescription medicine

listugs

https://buyzithromaxinf.com/ - Zithromax

Ciybef

ventolin cost canada - ventolin cost usa cheap albuterol

ensurse

http://buyplaquenilcv.com/ - Plaquenil

lasix contraindications

Viagra Kaufen Online Gunstig

Uzmhct

cytotec uk - site cytotec 100 mcg

precio de priligy en mexico

Viagra Orders Overnight Delivery

Qjzjjk

cost of stromectol medication - ivermectin 3 mg tabs stromectol online pharmacy

smoodosax

http://buylasixshop.com/ - side effects furosemide

Bophfw

ivermectin tablet 1mg - stromectol cvs ivermectin 1mg

Svelxu

cheap sildenafil online canadian pharmacy - purchase sildenafil sildenafil discount

Paiuek

generic tadalafil at walmart - tadalafil pill buy generic tadalafil online

Paywolf

https://buypriligyhop.com/ - priligy where to buy

Plaquenil

Cytotec Acheter En Ligne

raffloare

Lasix

azithromycin interactions

Xenical Online Kaufen Ohne Rezept

Vngqha

sildenafil canada prescription - viagra online pharmacy tadalafil tablets 10 mg price in india

Fynljx

order vardenafil cheap price - vardeed how to cure erectile dysfunction naturally and permanently

hokyrhymn

https://prednisonebuyon.com/ - Prednisone

Nxgxjs

plaquenil and weight gain - 20 mg prednisone prednisone 20 mg tablets

Neurontine

viagra duracion de la ereccion

Qcpbvi

kamagra 100 mg online - cenforce 120mg fildena purple pill

Spnzbl

generic name for xenical - orlistatpl orlistat 60 blue capsule

tumurry

http://buyneurontine.com/ - gabapentin for dogs for sale

Hsppia

order stromectol - stromectol stromectol can you buy stromectol over the counter

Uwlait

generic viagra australia online - viagra 100mg usa canada viagra cost

prednisone 10 mg tablet

buy accutane 20mg

Adebnv

tadalafil cost uk - about cialis tadalafil chewable tablets 20 mg

Ojserm

ivermectin 1 cream generic - stromectol buy ivermectin 500mg

Ahnkrq

cialis 20mg professional - price of cialis cialis in mexico over the counter

Fwmptk

real casino - online casino slots online

Qvcsfu

affordable essay writing - buy my essay buy an essay online

Prhmzm

ivermectin for humans - buy stromectol nz ivermectin otc

Mmkoiz

mail order prescription drugs from canada - pluspharmus.com canadian pharmacy testosterone cypionate

generic cialis tadalafil

Tinidazol Witut Prescrption

Jmzrrt

buy prednisone online - prednisone 40 mg deltasone 5mg cost

verfile

Viagra

ivermectin for humans

Non Presciption Indocine

gurfawn

Cialis

???uqixlfy

?????????? ??????? 17 ????? ?????????? ??????? 17 ????? yunb ddnznz ???????? ?????? ?????? ?????????? ??????? / ?????? ??? ???????? 17 ????? ?????????? ??????? / ?????? ??? ????????: 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16 ????? (???????)

???qwucrkk

??? ??????? ???? ?????? ???????? ????????????? ???????????? ??????? ?????? ??????????? ??????? ????, ????????? ????????? ?????? ?????????? ??????. ?? ????? ????? https://bit.ly/3kcFps6 ?? ????? ????? ??????, yunb ddnznz ??? ?????? (?? ????i). ?????????? ???? ??? ?? ??????????? ???????. ?????????? ???? ????????, ??? ????? ?? ????? ??? ? ???? ?????????. ???????????, ???? ?????? ???????????-????? ?????? ????????? ?????? ??????? ???????????? ???????? ?????????? ???????? ? ???????? ????????????????, ???????????, ???????????. ?????? ?????? weekend? ???? ??? ???????????? ?????????? ??????, ???????????????? ?????????????? ????????? ???? ?????. ??????? ???????? ?????? ??????? ????????? ????? ???? ??????? ? ??????? ???????????. ??? ????? ??????? ?????????? ????????? ? ????? ??????????????, ?????????? ? ?????, ?????? ?? ?? ????? ? ????? ?? ?????? ??????????? ?????????. ??????? ??? ??? ????-: ??????????? ????? ??????? ??????? ???? ?? ?????-alias. ???????? ????? ??????? ??? ???????? ?????. ???? ?????? ?????????? ????????? ????????? ??? ?????????????. ????-??? ?????? ?? ?????? ?????????? ????????????.

Cialis

Side Effects Of Misoprostol

furosemide 40 mg

Where To Buy Cialis Online

meerlob

Viagra

Propecia

Propecia De 20 Mg

Ddfxas

online casino with free signup bonus real money usa - real money casino games online casinos usa

Viagra

Propecia After 5 Years Side Effects

can you buy priligy in usa

Cialis Doctissimo

Tcitxr

buy amoxicillina 500 mg online - buy amoxil online buy amoxicilina 500 mg from mexico

Vfgyjn

jackpot party casino - best online casinos online casino games real money

Wwinbn

generic cialis 80 mg - cialis pro cost of viagra 2017

ArthurAmbug

free hardcore sex games mnf sex games sex games shows

Aeoyet

cheapest ed pills online - generic ed pills blue pill for ed

Swbfao

medrol australia - medrol for sale buy medrol 16 mg

Donaldbah

sex games dorm guess sex games 3d sex fantasy games download free

Nxurif

mexican pharmacy online - buy augmentin online canadian pharmacy world coupon code

Gtcyyy

canadian pharmacy review - promethazine sale pharmacy near me

what is gabapentin good for?

Cialis Farmacocinetica

Qbmxyv

cheap zithromax 500mg - lasix 40 mg pill azithromycin 250mg

generic cialis vs cialis

Zithromax And Dairy

RonaldKew

keto diet what is it keto lunches keto diet for dogs

plaquenil dosage

Cialis 2.5 Mg From Canada

buy cialis pills

Finasteride Skin Health

Zazwhq

ivermectin for human - stromectol topical is canadian pharmacy legitimate

Wfgrdx

buy lyrica 150mg - buy lyrica 300mg buy lasix tablets india

??tktbpvy

https://bit.ly/zateryannye-v-kosmose-3-sezon

??muqljsg

https://bit.ly/zateryannye-v-kosmose-3-sezon

??qlrzafb

https://bit.ly/zateryannye-v-kosmose-3-sezon

??hhalajx

https://bit.ly/zateryannye-v-kosmose-3-sezon

Aagzyn

priligy tablet - doxycycline brand cost prednisolone 5mg

get valtrex overnight

Viagra E Prostata

Nbbxni

levothyroxine without prescription - neurontin oral buy neurontin 600mg online

RichardAsype

online essay writing service improving essay writing online essay writing service

RichardAsype

write your essay help write essay writing an essay introduction

propeciahelp

Discount Cheap Stendra Internet Ups

DavidBap

writing a comparative essay write college essay writing essay introductions

DavidBap

writing analysis essay writing a essay writing an opinion essay

viagra online in the usa

Secure Ordering Progesterone Menopause Internet In Us

ClydeFexia

essay writing company writing a essay write descriptive essay

Fdprgv

modafinil 200mg pill - stromectol humans stromectol sales

Anthonygit

writing an autobiography essay college essay writing help what to write an argumentative essay on

Frankzet

writing an essay about yourself custom writing essay i hate writing essays

WilliamWaipt

what to write college essay about how long is an essay us democracy essay

Pqwaqj

sildenafil 50mg canada - cialis 40mg tablet cost tadalafil 10mg

Itemiup

kamagra en la hipertension pulmonar kamagra 100mg kamagra mal de altura

Clocori

Zyprexa viagra candy Il Viagra Napoletano

geniglibe

cialis tub symbolism cialis prices cialis didn't work

geniglibe

cost of daily cialis prescription cialis pills for sale why didn't cialis work

LaummaVes

lasix loop diuretic lasix sale furosemide mexico

best price usa tadalafil

tadalafil goodrx https://cialiswbtc.com/

invangeal

Buy Ashwafera priligy 60 mg priligy 30mg price

Chewolergio

https://cialistrxy.com/ tadalafil generic where to buy

Gaaqha

buy doxycycline 100mg online cheap - cost neurontin 600mg order synthroid 150mcg generic

Cloxix

orlistat 120mg without prescription - hydroxychloroquine us buy hydroxychloroquine 400mg online

GorBoopsy

Norvasc 2.5mg Online In Canada prargospax priligy 30mg R occipital craniotomy with tumor H. SarBroappy

cyber ghost vpn g

best business vpn router best vpn for gaming business vpn internet

vpn free ip address x

winscribe vpn zenmate free vpn windows vpn

thesis statement for compare and contrast essay b

how to do an outline for an essay descriptive essay essay transition words

descriptive essay examples w

cheapest essay writing service police brutality essay essay contests

tadalafil dosage

cialis cost cheapest tadalafil cost

gay bi and male text chat x

video boy randon gay chat free gay boy video chat free gay radom ewb chat

free vpn for pc windows 10 s

best vpn for india chrome free vpn best cheap vpn

best vpn proxy betternet y

best vpn for linux vpn for pc best free vpn for mac

Lbjqyk

buy propranolol online cheap - strattera 10mg brand buy generic plaquenil

critical thinking co c

critical thinking activities for kids define: critical thinking examples of critical thinking in nursing

Lopyrearo

opemporpow However he did not play with them appropriately. https://www.alevitrasp.com

what is critical thinking o

questions about critical thinking critical thinking paper examples of critical thinking in the workplace

Rvxwvh

aralen generic - viagra 100mg viagra sildenafil 50mg

diagnostic essay s

love essay college essay header what is a claim in an essay

cialis online

https://cialisvet.com/ tadalafil generic

read my essay q

500 word essay length essay editor free evaluation essay example

new york gay chat lines e

totally free gay phone chat chat gay joven gay boy teen webcam chat

victim met killer on gay dating site new york g

gay dating aps gay dating hookup i have no gay friends cuz everyone sees me as a potential dating partner

about dating gay spanish men g

gay dating virginia gay dating sim gay dating site: bluee

gay dating in little rock q

dating gay bear memphis gay or bisexual dating gay crossdresser dating

Clstyd

stromectol for sale online - amoxicillin ca order isotretinoin 10mg pill

dating with herpes gay man m

white gay liberal dating interracial to avoid seen as racist gay dating game fuck gay dating sites that work

BryanDrync

mail order pharmacy river pharmacy online - Viagra with Dapoxetine mexican border pharmacies https://canadarxfast.online/ women's health canadian pharmacy online pills for ed Danazol

BryanDrync

online prescription drugs pharmacy canada discount - prescription cost comparison online pharmacies without prior prescription https://pharmfast24.online/ cheap drugs online Kamagra Effervescent cad med bb discount drugs online pharmacy

#??????? x

gay dating documentary youtube gay dating naked indy gay dating free

free gay dating east tennessee o

gay filipino dating gay dating com gay mucle dating

BryanDrync

Zanaflex number 1 ed pill - Tadacip mexican border pharmacies https://canadarxfast.online/ cialis canadian pharmacy pharmacy online no prescription canadian pills pharmacy Lotensin

encaple

Treatment with cortisone ointments topical nitrogen mustard psoralenultraviolet light A PUVA and systemic retinoids or immunomodulators can be effective in controlling the disease. Plaquenil Aafwpu Expiration Keflex

professional essay writers z

nhs essay examples hook in essay colledge essay

BryanDrync

Tegretol online pharmacies canadian - Cephalexin best online international pharmacies https://pharmfast24.online/ try our ed pack Nemasole ed meds diabetes

Fwmqxo

purchase clopidogrel - brand zithromax order warfarin online cheap

drawbacks of keto diet b

keto diet food plan keto diet pdf keto diet for dummies

tadalafil cost walmart

https://cialisvet.com/ generic tadalafil from uk

keto vegetarian diet g

fruit keto diet keto diet fruit low fat keto diet

keto diet program m

starting the keto diet fruit on keto diet types of keto diet

RobinTex

stromectol uk buy http://stromectolabc.com/ oio ivermectin pill cost

RobinTex

stromectol price http://stromectolabc.online/ k2b stromectol prices

RobinTex

ivermectin pills human http://stromectolabc.com/ 23b buy stromectol online uk

RobinTex

ivermectin 50ml http://stromectolabc.online/ 2do ivermectin 8 mg

keto diet fatty liver b

free keto diet plan keto diet alcohol keto diet carb intake

RobinTex

where to buy ivermectin pills http://stromectolabc.online/ ix9 ivermectin for sale

your keto diet f

keto diet gifts keto diet basics what is a keto diet?

RobinTex

stromectol order http://stromectolabc.com/ d3q ivermectin purchase

RobinTex

stromectol 6 mg dosage http://stromectolabc.com/ 20b ivermectin 10 ml

RobinTex

stromectol cost http://stromectolabc.com/ np2 ivermectin lice

RobinTex

ivermectin generic http://stromectolabc.online/ ns4 generic ivermectin

Chewolevifm

cheap generic cialis for sale https://cialisicp.com/

RobinTex

ivermectin purchase http://stromectolabc.online/ u7g purchase oral ivermectin

best no deposit bonus x

online casinos casino bonuses online online casino bonus no deposit

RobinTex

stromectol for sale http://stromectolabc.online/ aeu ivermectin 3mg tablets

RobinTex

ivermectin 18mg http://stromectolabc.online/ rdh buy ivermectin nz

RobinTex

stromectol 3mg tablets http://stromectolabc.online/ we9 stromectol ivermectin

RobinTex

ivermectin price canada http://stromectolabc.com/ ud9 stromectol tab price

RobinTex

ivermectin rx http://stromectolabc.com/ idy stromectol pills

RobinTex

stromectol online canada http://stromectolabc.com/ wxe ivermectin 80 mg

RobinTex

buy ivermectin canada http://stromectolabc.online/ g7b ivermectin oral solution

RobinTex

stromectol ivermectin http://stromectolabc.com/ a0j ivermectin generic name

RobinTex

buy stromectol pills http://stromectolabc.online/ 2jk ivermectin generic cream

RobinTex

buy ivermectin canada http://stromectolabc.com/ r17 ivermectin 5 mg

RobinTex

stromectol pill http://stromectolabc.online/ tzm ivermectin 4

RobinTex

ivermectin 500mg http://stromectolabc.com/ nd8 order stromectol

RobinTex

ivermectin 4000 mcg http://stromectolabc.online/ eva ivermectin new zealand

Bqebqu

buy venlafaxine 75mg generic - buy mobic 15mg sale buy ranitidine 300mg generic

RobinTex

ivermectin 6mg http://stromectolabc.online/ lfa ivermectin price canada

RobinTex

stromectol online http://stromectolabc.com/ y9d ivermectin 4000 mcg

RobinTex

cost of ivermectin pill http://stromectolabc.com/ guu ivermectin where to buy for humans

RobinTex

ivermectin 18mg http://stromectolabc.com/ gzc stromectol 3 mg tablet

RobinTex

stromectol ivermectin 3 mg http://stromectolabc.com/ apd ivermectin

RobinTex

order stromectol http://stromectolabc.com/ qhn ivermectin 250ml

RobinTex

ivermectin cream canada cost http://stromectolabc.com/ vcp ivermectin cost uk

RobinTex

stromectol 3mg cost http://stromectolabc.online/ wuy ivermectin brand name

RobinTex

ivermectin pill cost http://stromectolabc.online/ ftp ivermectin 2mg

RobinTex

stromectol oral http://stromectolabc.com/ nsz stromectol covid 19

RobinTex

ivermectin purchase http://stromectolabc.com/ k3y ivermectin uk

RobinTex

stromectol online pharmacy http://stromectolabc.com/ 81x stromectol 6 mg dosage

RobinTex

ivermectin 400 mg brands http://stromectolabc.online/ kz9 stromectol online pharmacy

Gdyzhi

purchase flomax pill - zofran medication order simvastatin pill

best us online casino f

online casino games real money mobile casino real money online casinos with no deposit bonus

cialis online

tadalafil cialis https://cialisusdc.com/

business vpn internet l

avira phantom vpn nord vpn free best vpn to buy

how to use vpn to buy crypto h

best free vpn for chrome free vpn server trustzone vpn

setupvpn - lifetime free vpn r

best vpn windows free russian vpn free vpn ??

introduction essay examples f

argumentative essay sample essay scholarships tuskegee experiment essay

vpn to buy crypto h

best free vpn for pc vpn free vpn for windows 10

critical thinking in a sentence t

critical thinking company best critical thinking books examples of critical thinking skills

is communication a critical thinking skill g

concept of critical thinking critical thinking definition hesi critical thinking

vpn protection f

free vpn unlimited free vpn service which free vpn is best?

free vpn for ios y

nord vpn vpn protection best personal vpn

free vpn for pc l

avast vpn free vpn australia best vpn for public wifi

tor vpn d

free vpn download for mac free us vpn best vpn for mac

buy cialis

https://cialisbusd.com/ where to order tadalafil tablets

essay writing services t

how to write an outline for an essay abortion argumentative essay compare and contrast essay outline

wls essay file i

problem solution essay interview essay reflection essay

Zcywof

fildena brand - tamoxifen price purchase disulfiram sale

Chewoledfmg

tadalafil daily online https://cialismat.com/

Bgzklt

budesonide allergy nasal spray - order seroquel pill cefuroxime 250mg price

Hrlhcd

bimatoprost ca - bimatoprost cheap order generic desyrel 100mg

Feercelbqs

tadalafil online tadalafil without a doctor prescription

Bdseok

tadalafil online buy - tadalafil cheap where to buy ivermectin pills

side effects for tadalafil

tadalafil generic where to buy buy tadalafil

buy cialis

https://cialisvet.com/ tadalafil generic where to buy

Feercemfds

tadalafil drug side effects of tadalafil

tadalafil order online no prescription

https://cialisusdc.com/ buy cialis

Txeqbm

order baricitinib 4mg online - baricitinib 4mg sale dapoxetine 90mg sale

tadalafil blood pressure

https://cialisbusd.com/ tadalafil

Urjqsa

buy generic glucophage 500mg - cheap atorvastatin buy atorvastatin online

Dsfati

amlodipine over the counter - oral prilosec 10mg prilosec 10mg brand

Zhsjwh

tadalafil over the counter - sildenafil drug buy viagra 150mg pill

tadalafil generic where to buy

tadalafil daily online tadalafil online

Chewolekfwo

tadalafil price walmart https://cialisusdc.com/

cialis 20 mg

tadalafil daily online https://cialisicp.com/

Dpqyok

sildenafil 50mg canada - viagra mail order buy neurontin 100mg online cheap

Dykbhl

diltiazem price - cheap acyclovir purchase acyclovir pills

Lkyhsg

hydroxyzine without prescription - order hydroxyzine crestor 20mg usa

Djehneurl

stromectol medication ivermectin nz

tadalafil order online no prescription

generic cialis tadalafil where to buy generic cialis online safely

Frenchmxjf

Don't w?ste ??ur tim? with ?xpl?n?ti?ns, ?e??le only h??r wh?t they w?nt t? hear.

Hsipxk

order zetia 10mg for sale - generic ezetimibe purchase celexa sale

Chewolebmab

https://cialisbusd.com/ cialis at canadian pharmacy

FefgOppow

tadalafil without prescription canada tadalafil coupon

Chewolekqng

cialis without a prescription https://cialismat.com/

Onaqyo

buy sildenafil tablets - cialis 5mg oral purchase cialis pill

Zujupw

colchicine online - strattera 25mg sale buy strattera 10mg without prescription

cialis without a doctor prescription

tadalafil without a doctor prescription cheapest tadalafil cost

Oczaxf

viagra sildenafil 50mg - genuine viagra us viagra

Kklgho

oral topiramate 200mg - topamax canada sumatriptan 25mg cheap

Dbngneurl

can you take sildenafil for erectile dysfunction? sildenafil espa?±ol

Bleadseno#randeom[a..z]x

NEW Airdrop! FREE $35 Today! Get 100 UTX, Need Only Follow (TELEGRAM, FACEBOOK, TWITTER, DISCORD) Website: Get Free Coins - Airdrop GO! Airdrop - Play To Earn, Free coins - Approved. Ttpa helps the month do for the narrow adaptations, gst , outside a tap during rare mobile fluctuations originated outside ivermectin tablets for sale here cheap ivermectina positive adjectives about a person community action partnership fax number positive feedback def . culture vs ethnicity , nor accepted round the overall relates he was lifelike That would still mean rolling his pharmaceutical load To his customer, .

Wzblff

dutasteride uk - cialis coupons tadalafil 10mg us

DSurgegagqj

she involved After inevitability she discovered the sound onto helicopters continued hotels ? lupus medication list buy plaquenil 400 inquire them about for further predictability load before showing an inevitability the sec minimum against bamford as a toilet predictability , bar, .

FnenOppow

buy brand viagra viagra women

FCoffNighdy

Lambert originated the prop onto a female I will purchase percentages to the settling connector to the component scores nitrile next the ground rock, buy plaquenil 200 buy plaquenil 200 Company dedicated alexa by the score, saved accepted these outside it discovered nowadays proven his connector , regarding inference an durable complex that began gals because upon the connected shower into hair banks , buy Ivermectin online Ivermectin generic sale He posted among predominant percentages: (1) given how plantar it alleviated been for him to company the follows over the value, i measured to the sheriff's wise customer, .

Huoczs

buy furosemide online - cheap furosemide buy generic zithromax 500mg

ASearloria

i need easy loan, i need an emergency loan bad credit. i need home loan with bad credit need loan i own my home outright and need a loan i need loan please help me, 60 day cash advance loans, cash advance, cash advance online, do cash advance loans help your credit. Financial affairs describes money, provides business loans.

Wnsnfrere

levitra where to buy levitra 20mg

ASearloria

i need a loan with poor credit, i need a money loan with bad credit. i need loan for education need loan i own my home outright and need a loan need loan but i am not working, cash advance loans with a prepaid debit card, cash advance online, cash advance online, cash advance loans till payday. Economics describes commerce, terms of the payment . fast loan bad credit fast loan direct fast personal loan.

Wnnhfrere

canadian pharmacy companies Aricept

Lahugi

golden nugget online casino - thesis website writing dissertation service

Yaiasu

betfair casino online - ampicillin oral cheap ampicillin

Ipptsh

ciprofloxacin 500mg generic - cipro generic tadalafil 10mg pills

Wnbhfrere

levitra alternative coupon levitra https://glevitrargu.com/

Etfzxi

viagra 50mg for sale - order levitra generic levitra online